کد مطلب:33525 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اعتقادات

عدل خدا را تشريح كنيد

همانطور كه ميدانيد خداوند

جهان را موزون و متعادل بوجود

آورده است و دليل متعادل و موزون

بودن آن اين است كه اگر موزون و

متعادل نبود نظم و جريان معين و

مشخصي نداشت و شكي نيست كه

از نظر نظام عالم، و از نظر تناسب در

مجموعهئ ساختمان جهان، وجود

آنچه هست ضروري و لازم است و

عدالت به معناي تناسب و توازن از

شئون حكيم بودن و عليم بودن

خداوند است. خداوند عليم و

حكيم به مقتضاي علم و حكمت

خود ميدادند كه براي ساختمان هر

چيزي، از هر چيز چه اندازه لازم و

ضروري است و همان اندازه در آن

قرار ميدهد. يكي ديگر از دلايل

عدالت خداوند، رعايت حقوق

افراد و عطا كردن به هر ذي حق

است; رعايت استحقاق در افاضهئ

وجود و رحمت به آنچه امكان

وجود يا كمال را دارد. لازم به ذكر

است كه موجودات در نظام هستي

از نظر قابليتها و امكان فيضگيري از

مبدا هستي با يكديگر متفاوتند. هر

موجودي در هر مرتبهاي هست از

نظر قابليت استفاضه استحقاق

خاص خود را دارد. ذات مقدس

حق كه كمال و خير مطلق و فياض

علي الاطلاق است به هر موجودي

آنچه را كه براي او محكي است از

وجود و كمال اعطا ميكند. عدل

الهي در نظام تكوين يعني هر

موجودي هر درجه از وجود و كمال

وجود كه استحقاق و امكان آن را

دارد دريافت ميكند و ظلم; يعني،

منع فيض و امساك جود از وجودي

كه استحقاق دارد. از نظر حكما

الهي صفت عدل خدا آنچنانكه

لايق ذات پروردگار است و بعنوان

يك صفت كمال براي خدا اثبات

ميشود و ظلم كه نقص است از او

سلب ميگردد.و نيز حكما

معتقدند كه هيچ موجودي براي

خدا حقي پيدا نميكند كه دادن آن

انجام وظيفه شمرده شود وخداوند

از آن جهت عادل شمرده ميشود

كه به دقت تمام وظايف خود را در

برابر ديگران انجام ميدهد و عدل

خداوند عين فضل و عين جود

اوست. پس عدل خدا عبارت است

از اينكه خداوند فضلش را از هيچ

موجودي در هر حدي كه امكان

تفضل براي آن موجود باشد دريغ

نميدارد.

و اين است معني سخن امير

الموئمنين(ع) در نهج البلاغه كه

ميفرمايد: ((حق يك طرفي نيست

هر كسي كه بر عهدهئ ديگري حق

پيدا ميكند ديگري هم بر عهدهئ او

حقي پيدا ميكند تنها ذات احديت

است كه بر موجودات حق پيدا

ميكند و موجودات در برابر او

وظيفه و مسوئليت پيدا ميكند اما

هيچ موجودي بر او حقي پيدا

نميكند. و خلاصه مرحوم ملا

صدرا در بارهئ اثبات عدل براي

خداوند ميگويد: خداي متعال به

حكم آنكه فاعل تام است و

فياضيتش واجب است افاضه و

بخشش وجود يا كمال وجود

مينمايد بنحو عام و گسترده در

مورد همه موجوداتي كه امكان

هستي يا كمال در هستي دارند بدون

هيچگونه تبعيض و اساساش عدل

خدا ايجاب ميكند كه هيچگونه

تبعيض در ميان مخلوقات در كار

نباشد واگر تفاوت هست چون در

ذات اشيا از نظر قابليت و امكان

استحقاق تفاوت وجود دارد. پس

اگر يكي سفيد و ديگري سياه يا

زشت و زيباست. يكي سالم و

ديگري عليل، يكي جماد و ديگري

نبات است، همه اين تفاوتها به

خاطر ذاتشان است و به همان

اندازه هم از جانب خدا قابليت

فيض را دارا ميباشند.

لذا قرآن ميفرمايد: (له الملك و له

الحمد واليه يرجع الامر كله)

خداوند مالك الملك علي الاطلاق

است شريكي در جهان ندارد. بنا بر

اين هر گونه تصرف خداوند در

جهان تصرف در چيزي است كه از

آن خود اوست پس ظلم در بارهئ او

راه ندارد. آنچه بيان شد بعضي از

دلايل اثبات عدل براي خداي باري

تعالي بود كه برگرفته از آثار شهيد

مطهري ميباشد.